(ERYTHROPOETIN (EPOETIN - اريتروپويتين
| موارد مصرف | اريتروپويتين براي درمان‌كم خوني ناشي از فقدان اريتروپويتين درنارسايي مزمن كليوي بكار مي‌رود. | ||
| موارد منع مصرف | اين دارو در مبتلايان به‌لوسمي اريتروئيد و زيادي كنترل نشده‌فشار خون نبايد مصرف شود. | ||
| مکانیسم اثر | اين دارو با تحريك‌گيرنده‌هاي خود در سلول‌هاي مادر مولدگويچه‌هاي قرمز در مغز استخوان، تكثير وتمايز اريتروئيدها را تحريك مي‌كند. | ||
| فارماکونتیک | پس از تزريق وريدي به‌بيماران داراي نارسايي كليوي، نيمه عمردارو حدود 6 ـ 4 ساعت مي‌باشد. بخش‌ناچيزي از دارو در گويچه‌هاي قرمز واندكي نيز در كبد متابوليزه و بخشي ازطريق كليه‌ها دفع مي‌شود. | ||
| هشدارها | 1 ـ در صورت ابتلاي بيمار به‌بيماري ايسكميك عروقي، ترومبوسيتوز،سابقه تشنج، بيماري‌هاي بدخيم ونارسايي مزمن كبدي بايد با احتياطمصرف شود. 2 ـ قبل و در طول درمان با اين دارو، فشارخون، هموگلوبين و الكتروليت‌ها بايد دقيقاكنترل شوند. 3 ـ ساير عوامل ايجاد كننده كم‌خوني درنارسايي مزمن كليوي مثل كمبود آهن‌يافولات يا ويتامين B12 بايد تصحيح‌شوند. 4 ـ در صورتي كه در هنگام مصرف دارو،درد مداوم شبه ميگرني بروز كرد، علامت‌افزايش شديد و ناگهاني فشار خون‌مي‌باشد. 5 ـ اين دارو ممكن است مقدار مورد نيازهپارين را افزايش دهد. 6 ـ وجود همزمان عفونت‌ها يا بيماريهاي‌التهابي ممكن است موجب تغيير پاسخ‌درماني به اين دارو شود. | ||
| عوارض جانبی | عوارض اين دارو عبارتنداز افزايش فشار خون يا بيشتر شدن آن‌بصورت وابسته به مقدار مصرف، افزايش‌ميزان پلاكت‌ها بصورت وابسته به مقدارمصرف كه با ادامه درمان برگشت‌پذيراست، علائم شبه آنفلونزا و آنافيلاكسي. تداخل‌هاي داروئي: در صورت مصرف‌همزمان اين دارو با داروهاي مهار كننده‌آنزيم مبدل آنژيوتانسين يا تجويز آن درافرادي كه كليرانس پتاسيم آنان كاهش‌يافته، خطر بروز زيادي پتاسيم خون‌افزايش مي‌يابد. اين دارو با بالا بردن غلظت‌هموگلوبين، اثر داروهاي موثر در آنژين‌صدري را افزايش مي‌دهد. | ||
| تداخل دارویی | |||
| نکات قابل توصیه | 1 ـ در صورتي كه فشارخون بيمار كنترل نگرديد، مصرف اين‌دارو بايد قطع شود. 2 ـ در طول مدت مصرف اين دارو، درصورت نياز بايد مكمل آهن مصرف شود. 3 ـ در صورتي كه تزريق وريدي اين داروبا سرعت كم (حداقل در عرض 5 دقيقه)انجام شود، احتمال بروز علائم شبه‌آنفلوآنزا كاهش مي‌يابد. 4 ـ مقدار دارو در تزريق زيرجلدي معمولا30 ـ 20% كمتر از مقدار تزريق وريدي دارواست و اين نكته بايد هنگام تغييرات‌مصرف دارو در نظر گرفته شود. حداكثرحجم مجاز اين دارو كه مي‌توان بصورت‌زيرجلدي در يك ناحيه تزريق نمود، 1ميلي‌ليتر است. 5 ـ در صورت كمبود آهن، مسموميت باآلومينيوم يا عفونت، اثر دارو به شدت‌كاهش مي‌يابد. | ||
| مقدار مصرف | اريتروپويتين به دو شكل‌اپويتين آلفا و بتا موجود است. هر چند اثربخشي باليني اين دو شكل يكسان است، امامقدار مصرف آنها متفاوت است. الف ـ اپويتين آلفا كم خوني ناشي از نارسايي مزمن كليوي‌در بيماران تحت همودياليز: بزرگسالان: از راه تزريق زيرجلدي ياتزريق داخل وريدي در ابتدا units/kg 50سه بار در هفته كه براساس پاسخ ايجادشده هر 4 هفته units/kg 25 به مقدار قبلي‌افزوده مي‌شود. اگر ميزان افزايش‌هموگلوبين از حد 2g/100ml در ماه تجاوزكرد، بايد دفعات تجويز دارو به 2 بار درهفته كاهش يابد. حداكثر مقدار مصرفunits/kg 600 در هفته و در 3 مقدار منقسم‌مي‌باشد. مقدار تجويز نگهدارنده (وقتي‌غلظت هموگلوبين به g/100ml 12 ـ 10رسيد) units/kg 300 ـ 100 در هفته است كه‌در 3 ـ 2 مقدار منقسم مصرف مي‌شود. كودكان (فقط از راه تزريق داخل وريدي):مقدار مصرف اوليه مشابه بزرگسالان‌است، ولي مقدار مصرف نگهدارنده (وقتي‌غلظت هموگلوبين به g/100ml 11 ـ 9/5رسيد) در كودكان با وزن كمتر از 10كيلوگرم، units/kg 150 ـ 75، سه بار درهفته، كودكان با وزن بين 30 ـ 10 كيلوگرم،units/kg 150 ـ 60، سه بار در هفته، وكودكان با وزن بيش از 30 كيلوگرم،units/kg 100 ـ 30، سه بار در هفته‌مي‌باشد. كم خوني ناشي از نارسايي مزمن كليوي‌در بيماران بزرگسال تحت دياليز صفاقي: از راه تزريق زيرجلدي يا تزريق داخل‌وريدي در ابتدا units/kg 50 دوبار در هفته‌كه براساس پاسخ ايجاد شده هر 4 هفتهunits/kg 25 به مقدار قبلي افزوده مي‌شود.مقدار مصرف نگهدارنده (وقتي غلظت‌هموگلوبين به ml kg/100 12 ـ 10 رسيد)units/kg 100 ـ 50 در هفته، در دو مقدارمساوي و منقسم مي‌باشد. كم خوني علامتي شديد با منشاء كليوي دربيماران بزرگسالي كه هنوز تحت دياليزقرار نگرفته‌اند: ترجيحا از راه تزريق زير جلدي در ابتداunits/kg 50 و 3 بار در هفته كه براساس‌پاسخ ايجاد شده هر 4 هفته units/kg 25 به‌مقدار قبلي افزوده مي‌شود. حداكثر مقدارتجويز units/kg 600 در هفته در 3 مقدار منقسم مي‌باشد. مقدار مصرف‌نگهدارنده (وقتي غلظت هموگلوبين به 12 g/100mlـ10 رسيد) units/kg 300 ـ 50در هفته است كه در 3 مقدار منقسم توصيه‌مي‌شود. كم خوني در بيماران بزرگسالي كه داروهاي‌شيمي درماني حاوي پلاتين دريافت مي‌كنند: از راه تزريق زير جلدي ابتدا 150 units/kg و 3 بار در هفته و در صورتي‌كه پاسخ كافي ايجاد نشد (از نظر ميزان‌هموگلوبين يا تعداد لكوسيت‌ها) بعد از 4هفته تا 300 units/kg و 3 بار در هفته‌افزايش مي‌يابد. در صورتي كه با اين مقدارپاسخ كافي ايجاد نشد، تجويز دارو متوقف‌مي‌گردد. اگر ميزان افزايش هموگلوبين ازحد ml g/100 2 در ماه تجاوز كرد، بايد مقدار تجويز دارو 50 ـ 25% كاهش‌يابد. در صورتي كه ميزان هموگلوبين از14g/100ml بيشتر شد، مصرف دارو بايدقطع شود، تا زماني كه دوباره ميزان‌هموگلوبين به حد 12g/100 ml برسد كه ازاين به بعد تجويز دارو به ميزان 25% مقدارقبلي، دوباره آغاز مي‌شود. تا يكماه پس ازاتمام شيمي درماني، بايد تجويز اپويتين‌ادامه يابد. قبل از جراحي‌هاي بزرگ كه نياز به خون‌زيادي دارند: از راه تزريق داخل وريدي به ميزانunits/kg 600، دوبار در هفته و بمدت 3هفته تجويز مي‌شود. ب ـ اپويتين بتا كم خوني ناشي از نارسايي مزمن كليوي‌در بيماران دياليزي و كم خوني علامتي بامنشاء كليوي در بزرگسالان و كودكاني كه‌هنوز تحت دياليز نيستند: از راه تزريق زيرجلدي در ابتدا 20 units/kg، سه بار در هفته و بمدت 4 هفته‌كه براساس پاسخ ايجاد شده، هر ماه 60 units/kg به مقدار قبلي افزوده مي‌شود.در مورد مقدار مصرف نگهدارنده (وقتي‌ميزان هموگلوبين به ml 100 g/ 12 ـ 10رسيد، در ابتدا بايد مقدار مصرف قبلي‌دارو را به نصف كاهش داد و سپس‌براساس پاسخ ايجاد شده در فواصل 2 ـ 1هفته‌اي مقدار دارو را تنظيم كرد. بيشينه ازمقدار مصرف 720units/kg در هفته است. از راه تزريق داخل وريدي (يا انفوزيون‌وريدي كوتاه مدت) در ابتدا units/kg 40،سه بار در هفته و بمدت 4 هفته، در صورتي‌كه افزايش در ميزان اوليه هموگلوبين كمتراز ml 100 / g 1 بود، هر ماه به مقدار قبلي‌افزوده مي‌شود تا مقدار نهايي به units/kg80 و سه بار در هفته برسد. سپس درصورت نياز، هر ماه units/kg 20 به اين‌مقدار مي‌توان افزود. در مورد مقدارمصرف نگهدارنده (وقتي ميزان‌هموگلوبين به ml 100 / g 12 ـ 10 رسيد)،در ابتدا بايد مقدار مصرف قبلي دارو را به‌نصف كاهش داد و سپس براساس پاسخ‌ايجاد شده در فواصل 2 ـ 1 هفته‌اي مقداردارو را تنظيم كرد. حداكثر مقدار مصرف دارو چه از راه‌تزريق داخل وريدي نيز 720 units/kg درهفته مي‌باشد. براي پيشگيري از بروز كم خوني درنوزادان نارس با وزن kg 1/5 ـ 0/75 كه‌زودتر از 34 هفتگي بدنيا آمده‌اند. به‌صورت تزريق زير جلدي به مقدار250units/kg سه بار در هفته تجويزمي‌شود كه بهتر است مصرف اين مقدارطي 3 روز بعد از تولد آغاز و به مدت 6 هفته‌ادامه يابد. براي درمان كم خوني همراه با تومورهاي‌سفت در بزرگسالاني كه تحت شيمي‌درماني با تركيبات پلاتين هستند، ابتدامقدار 450untis/kg در هفته به‌صورت زيرجلدي و در مقادير منقسم تزريق مي‌شودكه در صورت عدم افزايش هموگلوبين پس‌از 4 هفته اين مقدار تا دو برابر افزايش‌مي‌يابد. در صورت افزايش هموگلوبين به‌مقدار 2g/ml در ماه مقدار مصرف به نصف‌كاهش يابد. در صورتي كه مقدار هموگلوبين از g/ml14تجاوز كرد، درمان بايد قطع شود تاهموگلوبين به 12g/ml كاهش يابد، آنگاه‌درمان با نصف مقدار قبلي ادامه داده شود.اين درمان بايد تا 3 هفته بعد از شيمي‌درماني ادامه يابد. | ||
| اشکال داروئی | Injection | ||